İsa'ya Tapınıldı Mı?

"Tanrı'nın tüm melekleri önünde eğilsin." Teslis savunucularının tipik söylemlerinden biri, İncil'e göre hem insanların hem de meleklerin İsa'nın önünde eğildiğini ve bu nedenle İsa'nın Tanrı olması gerektiğini iddia etmeleridir.

İddiaların Analizi

Bu iddianın temelinde "proskyneo" kelimesi bulunmaktadır. Türkçe çevirilerde genellikle "tapınma" veya "önünde eğilme" olarak kullanılan bu kelime, aslında Grekçe orijinal metinde iki farklı kavramdan birine işaret etmektedir. Ancak Türkçeye yalnızca tek bir kelimeyle çevrildiği için, bu iki Grekçe kelimenin anlamları arasında ayrım yapılmamaktadır.

Bu iki farklı Grekçe kelimenin anlamları, Türkçedeki "tapınma" kavramından oldukça farklıdır. Genel olarak "tapınma" kelimesi, Tanrı için yapılan özel bir ibadet eylemi olarak anlaşılmaktadır. Ancak bu yazıda, Grekçe orijinalinde kullanılan proskyneo kelimesini ve Teslis savunucularının bu kelimeye dayanarak vardıkları inancın neden hatalı olduğunu açıklayacağız.

Grekçe Kavramlar: Proskyneo ve Latreou

Tapınma olarak çevrilen iki farklı Grekçe kelime vardır: proskyneo ve latreou.

1. Proskyneo:
   Bu kelime, bir kişinin kendisinden üstün ya da yetkin birinin önünde eğilmesini ifade eder. Bu eylem, bir kral, lider veya yetkili bir otoriteye karşı duyulan saygıyı göstermek için yapılabilir. Ancak ilahi bir tapınma anlamına gelmez.

2. Latreou:
   Bu kelime, yalnızca Tanrı'ya yönelik olan özel ibadeti ifade eder. İlahi tapınma, adanmışlık ve tapınak hizmetleri gibi bağlamlarda kullanılır. Bu eylem, yalnızca Tanrı'ya özgüdür ve başka bir varlığa uygulanamaz.

Teslis savunucularının iddialarına temel aldıkları ayetlerde geçen kelime proskyneo kelimesidir. Ancak bu kelimenin anlamı, yalnızca Tanrı'ya özgü olan latreou kelimesinin ifade ettiği ilahi ibadet anlamına genişletilmiştir. Bu, Grekçe kelimelerin anlamlarını ve bağlamlarını göz ardı eden hatalı bir yorumdur.

Çeviri Sorunları

Türkçe çevirilerde, hem proskyneo hem de latreou kelimeleri aynı "tapınma" kelimesiyle ifade edilmiştir. Ancak bu durum, okuyucuların metni yanlış anlamasına yol açabilir. Çünkü Türkçede "tapınma" genellikle yalnızca Tanrı'ya yapılan bir ibadet olarak anlaşılmaktadır. Oysa proskyneo, Grekçede daha geniş bir anlam taşır ve yalnızca Tanrı'ya değil, herhangi bir üstün varlığa veya otoriteye saygı göstermek için de kullanılabilir.

1. Proskyneo Kelimesinin Eski Ahit'te Kullanımı

Kutsal Kitap'ta proskyneo kelimesi, birçok bölümde geçmekte olup, bu bölümler incelendiğinde kelimenin kullanım amacını ve bağlamını daha iyi anlayabiliriz. Proskyneo kelimesinin İbranice karşılığı, "shachah" kelimesidir. Eğer proskyneo kelimesini her zaman "tapınma" olarak çevirecek olursak, bu durumda Eski Ahit'teki kullanımlara dayanarak bazı kişilerin de tapınılan figürler olduğu gibi bir sonuca ulaşmak gerekirdi.

İşte bu kelimenin Eski Ahit'teki bazı kullanımları:

1. Lut ve Melekler:
   Lut'un iki meleğin önünde eğilmesi, kelimenin saygı ifadesi olarak kullanıldığını gösterir. Bu durumda, Lut'un meleklere ilahi tapınma yapmadığı açıktır (Yaratılış 19:1-2).

2. İbrahim ve Hititler:
   İbrahim, Hititlere saygı göstermek amacıyla önlerinde eğilmişti. Bu hareket, tapınmayı değil, kültürel bir nezaketi ve hürmeti ifade eder (Yaratılış 23:7, 12).

3. İshak ve Yakup:
   İshak'ın Yakup'u bereketlerken "tüm ulusların sana tapınmasını" dilemesi, ulusların Yakup'a mutlak anlamda bir ibadet değil, itaat ve saygı göstereceği anlamına gelir (Yaratılış 27:29).

4. Yakup ve Esav:
   Yakup'un, Esav'ın önünde eğilmesi, kardeşine karşı duyduğu saygıyı ve barışma çabasını ifade eder. Bu da kelimenin tapınma anlamında kullanılmadığını gösterir (Yaratılış 33:1-4).

5. Yusuf ve Kardeşleri:
   Yusuf'un rüyalarının gerçekleşmesiyle kardeşlerinin önünde eğilmesi, Yusuf'a ibadet değil, onun otoritesini kabul etmeleri anlamına gelir (Yaratılış 42:3-6).

6. Avigail ve Davut'un Askerleri:
   Avigail'in Davut'un askerlerinin önünde eğilmesi, kelimenin bir hürmet ifadesi olarak kullanıldığını kanıtlar (1. Samuel 25:40-41).

7. Elişa ve Peygamberlerin Oğulları:
   Peygamberlerin oğullarının Elişa'nın önünde eğilmesi, ilahi bir tapınma değil, onun peygamberlik makamını kabul etme anlamına gelir (2. Krallar 2:15).

8. Davut ve Tapınak:
   Davut'un tapınakta Tanrı'ya tapınması, kelimenin burada Tanrı'ya özgü ibadet anlamında kullanıldığını gösterir (Mezmurlar 5:7-8).

9. Tüm İsrail Halkı ve Kral Davut:
   İsrail halkının Kral Davut'a eğilmesi, ona duyulan saygıyı ifade eder. Bu da yine tapınma anlamında kullanılmayan bir örnektir (1. Tarihler 29:20).

Bağlam ve Anlam

Bu örnekler, proskyneo kelimesinin bağlama göre anlamının değişebileceğini açıkça göstermektedir. Kelime, Tanrı'ya özgü bir tapınmayı ifade ettiği gibi (örneğin Davut'un Tanrı'ya tapınması), aynı zamanda bir insana veya melek gibi diğer varlıklara hürmet göstermek için de kullanılabilir.

Daha fazla inceleme için, Septuagint (Eski Ahit'in Grekçe çevirisi) metinleri üzerinden bu kelimeyi araştırabilirsiniz. Kelimenin kök hali, "προσκυ" olup, yalın haliyle "προσκυνέω" (proskynéō) olarak geçmektedir.

2. Yıldızbilimciler (Magi) İsa'ya Tapındı mı?

Teslis savunucularının, İsa Mesih'in Tanrılığını kanıtlamak için verdikleri örneklerden biri, Doğudan gelen Yıldızbilimcilerin İsa'ya yönelik eylemleridir. Ancak burada kullanılan Grekçe "proskyneo" kelimesinin bağlamı dikkatlice incelendiğinde, bu eylemin Tanrı'ya yapılan bir tapınma olmadığını anlamak mümkündür.

Matta 2:1-2'de, yıldızbilimcilerin Yahudilerin Kralı olan İsa'nın önünde eğildiklerini görmekteyiz. Bu, Tanrı'ya tapınma anlamında bir eylem değil, o dönemde bir kral ya da üstün otoriteyi tanıma ve ona saygı göstermeyi ifade eden bir harekettir. Dahası, bu yıldızbilimcilerin Yahudi olmadıkları ve dolayısıyla Yahudi tapınma geleneklerini takip etmedikleri açıktır. Onların amacı, bir kral olan İsa'ya saygılarını göstermekti; Tanrı olduğunu düşündükleri bir kişiye tapınmak değil.

Burada kullanılan "proskyneo", yalnızca Tanrı'ya yapılan tapınmayı ifade etmez; aynı zamanda bir insana, özellikle otoriteye sahip bir kişiye yapılan saygı ifadesini de kapsar. Yıldızbilimcilerin İsa'ya yönelik eylemi, üstün otoriteye saygı göstermek anlamında bir eğilmedir. Bu bağlamda proskyneo, Tanrı'ya yapılan tapınma anlamındaki bir ibadet ya da kutsal bir hizmet (Grekçede "latreou") değildir.

3. Matta 4:10

Matta 4:10'da,  İsa'nın denenmesi sırasında verdiği yanıt, hem proskyneo hem de latreou kelimelerinin ayrımını netleştirmektedir. Ayette, İsa Mesih şöyle der:
"Tanrın Rab'bin önünde eğilecek (proskyneo) ve yalnız O'na tapınacaksın (latreou)."

Bu açık ifadede İsa, yalnızca Tanrı'ya ibadet edilmesi gerektiğini vurgular. Ancak Teslis savunucuları bu ayeti genellikle şu şekilde çevirirler:
"Tanrın Rab'be tapınacak ve yalnız O'na kulluk edeceksin."

Bu çeviri, proskyneo ve latreou kelimeleri arasındaki farkı göz ardı eder. Eğer proskyneo kelimesinin her durumda Tanrı'ya yapılan tapınmayı ifade ettiği kabul edilecekse, Eski Ahit'teki birçok kişinin Tanrı dışında başkalarına da bu eylemi yapmış olması onların günah işlediği anlamına gelir. Örneğin:

• Lut, iki meleğin önünde eğilmişti (Yaratılış 19:1-2).
• İbrahim, Hititlerin önünde eğilmişti (Yaratılış 23:7,12).
• İsrail halkı, hem Tanrı'ya hem de Kral Davut'a aynı anda eğilmişti (1. Tarihler 29:20).

Bu örnekler, proskyneo kelimesinin Tanrı'ya özgü bir tapınma anlamına gelmediğini, bağlama göre otoriteye ya da kutsal olana saygı anlamında da kullanılabileceğini gösterir.

Latreou ve Proskyneo Arasındaki Fark

Matta 4:10 ayetinde, proskyneo (saygı göstermek, eğilmek) ve latreou (ibadet etmek, hizmet etmek) kelimeleri açıkça ayrılmıştır. Proskyneo, hem Tanrı'ya hem de üstün otorite ya da kutsal kişilere yapılabilecek bir eylemken, latreou yalnızca Tanrı'ya yapılan kutsal ibadeti ifade eder.

Denenmede İsa'yı Tanrı'yı reddetme ve O'na itaatsizlik etme konusunda sınanmıştır. İsa, Tanrı'ya itaatinden vazgeçmeyeceğini ve yalnızca O'na ibadet edeceğini (latreou) açıkça ifade etmiştir. Bu, proskyneo eyleminin Tanrı'ya yapılan ibadet anlamında kullanılmadığını bir kez daha göstermektedir.

Teslis savunucularının, bu bağlamda kelimelerin anlamını dikkate almadan yaptıkları çeviri ve yorumlar, metni yanlış anlama ve çarpıtma riskini beraberinde getirmektedir.

4. Meleklerin İsa'ya Tapınması

Teslis savunucularının İbraniler 1:6'ya dayandırdığı bir iddia, meleklerin İsa'ya tapındığı ve bu nedenle İsa'nın Tanrı olduğu görüşüdür. Ancak bu iddia, metnin bağlamını ve Grekçe orijinalini dikkate almadığı gibi, meleklerin neden Mesih'in önünde eğildiğini de doğru şekilde açıklamaz.

Bu bölümü okuduğumuzda bir insan olan İsa'nın, meleklerden aşağı olduğunu (İbraniler 2:6-7) okuyoruz, fakat dirilişinde onun Tanrı tarafından başına onur ve yücelik tacının konulmuş olduğunu ve bu nedenle de meleklerden daha üstün bir makama/ada/üne Tanrı tarafından kavuşturulmuş olduğunu okuyoruz. Elçilerin İşleri 2:36'da Tanrı'nın Mesih'i dirilttiğinde onu "Efendi/Kral" olarak atadığını ya da yaptığını okuyoruz.

Bu ayetin çevirisinde kullanılan "Rab" kelimesi Grekçesi dikkate alındığında kullanılan kelime Kyrion'dur, anlamı Efendi'dir. Bu kelime bir kadının kocası için efendim derken kullandığını kelime ile aynıdır. Elçilerin İşleri 2:36 ile 1.Petrus 3:6 ayetlerinde aynı kelimenin "kyrion" geçtiğini görebilirsiniz.

Elçilerin İşleri 2:36'da Tanrı'nın Mesih'e otorite verdiğini, yetkilendirdiğini görüyoruz.
Dirilişinden sonra Tanrı'nın sağına oturtulduğunu ve kendisine yetki verildiğini, "hükmeden" ve "efendi" olan biri olarak atandığını okuyoruz. Böylece Mesih'e, Tanrı tarafından meleklerden daha üstün bir makam ve yetki verilmiş olduğunu ve bu nedenle de Tanrı'nın meleklerinin, kendilerinden daha üstün otoriteye sahip olan Mesih'in önünde eğildiklerini (proskyneo) görmek de normaldir. Melekler Mesih'e tapınmamaktadır, ancak Tanrı'nın atadığı ve Meshettiği kişiye, önünde eğilerek saygılarını sunmaktadırlar (İbraniler 1:6).

Yine bunu destekler nitelikte İbraniler 2:8'de şöyle denilmektedir:
"(Tanrı) Her şeyi ayakları altına sererek ona (Mesih) bağımlı kıldın."

Mesih Tanrı'nın sağına oturtulmuş, göğe alınmış ve kendisine bağımlı kılınmak üzere melekler, yetkiler ve güçler verilmiştir (1. Petrus 3:22). Meleklerin neden Mesih'in önünde eğildiklerini anlamak kolaydır. Mesih Tanrı tarafından meleklerden daha üstün bir makama oturtulmuş ve böylece otorite olarak onlardan üstün kılınmıştır (Vahiy 3:21).

İnsanoğlu olarak ilk Tanrı Oğlu olana verilen yetki budur.
Mesih, Tanrı oğullarının ilkidir ve devamı olacaktır. Mesih soyundan gelenler (imanda olan ve dirilecek olan diğer insanlarla) aynı otoriteyi paylaşacaktır. Şu ayeti dikkatlice inceleyelim:

"Sonra Davut bütün topluluğa, 'Tanrınız RAB'bi (YHWH) övün!' dedi. Böylece hepsi atalarının Tanrısı RAB'bi övdü; Tanrı'nın ve kralın önünde diz çöküp yere kapandı/eğildi (Proskyneo)."
(1. Tarihler 29:20)

"Böylece Süleyman babası Davut'un yerine RAB'bin (YHWH) tahtına oturdu. Başarılı oldu. Bütün İsrail halkı onun sözüne uydu."
(1. Tarihler 29:23)

Dikkat edin, Davut'un "YHWH'nin tahtına" oturmuş olduğu ve tüm İsrail halkının Tanrı'nın ve Kral Davut'un önünde diz çöküp yere kapandığı/eğildiği (proskyneo) yazmaktadır.

İbraniler kitabının ilk bölümü, İsa Mesih'in Tanrı'nın sağına oturtulmuş olduğu üzerine yoğunlaşmaktadır.
İsa Mesih, YHWH'nin tahtında oturmaktadır; tıpkı İsrail ulusunun Kralı olan Davut ve sonrasında Süleyman'ın YHWH'nin tahtına oturduğu gibi. Ancak İsa Mesih sadece İsrail ulusunun kralı olmak üzere Tanrı tahtına oturmamıştır; Tanrı, onu ölümden dirilttiğinde tüm ulusların kralı olmak üzere tahtına oturtmuştur.

Tek olan Tanrımız, İlk Oğlunu her şeyin sorumlusu olarak atamıştır. Bu nedenle Tanrı tüm ulusları, atadığı bu tek kişi eliyle yargılayacaktır (Elçilerin İşleri 17:30-31). İsa, Tanrı'nın yargılamasını yapması için atadığı Hakimdir ve bunu ikinci gelişinde gerçekleştirecektir.

5.Petrus ve Kornelyus

Teslis savunucularının kullandığı diğer bir örnek, Kornelyus'un Petrus'a eğilmesidir. Not: Grekçesindeki ifadeye göre olması gereken çevirisi şöyledir:
"Kornelyus, eve giren Petrus'u karşıladı ve ayaklarına kapandı/eğildi (proskyneo)."

Görüldüğü üzere burada da kullanılan kelime "proskyneo"dur. Teslis savunucuları, bu ayeti kullanarak Tanrı'dan başka kimsenin önünde eğilemeyeceğine dair kesin kanıt olduğunu ileri sürmektedir. Ancak bu, ayetin bağlamını yansıtmamaktadır.

Kornelyus'un Eğilme Nedeni
Petrus, bir kral ya da Kornelyus'un önünde eğilmesini gerektiren bir otorite veya makama sahip biri değildi. Kornelyus'un Petrus'a eğilmesinin sebebi, kendisine bir görümde Petrus'un getirilmesi gerektiğinin söylenmiş olmasıdır. Kornelyus, Petrus'un Tanrı'nın gözünde çok önemli, yücelik verilmiş bir kişi olduğunu düşünmüştü.

Ancak Petrus, Mesih'ten, öğrencilerinin birer efendi değil, aksine alçakgönüllü olup hizmetçi olmaları gerektiğini öğrenmişti. Bu nedenle, Petrus, Mesih'ten aldığı bu bilgiye dayanarak insanların efendisi değil hizmetçisi olmaya ve kimseyi önünde diz çöktürmemeye kararlıydı.

Proskyneo ve Otoriteye Eğilme
Kutsal Yazılar, bir kimsenin kendisinden üstün yetki ve makama sahip başka bir kişinin önünde eğilmesinin (proskyneo) olağan bir şey olduğunu ve kötü bir anlam taşımadığını göstermektedir. Bu kişi bir insan olsa bile bu durum, kabul edilebilir bir saygı gösterisi olarak görülür.

Ancak Tanrı'nın ve insanların haricinde, göksel güçlere, başka ilahlara, ruhlara (ki bunlar düşmüş meleklerdir), meleklerin veya başka ruhsal varlıkların önünde eğilmek kesinlikle kabul görmez ve günah olarak tanımlanır. Kutsal Yazılar, Tanrı'nın insanları bu tür varlıkların önünde eğilmeye karşı açıkça uyardığını ve bu tür eylemleri yasakladığını vurgular.

Romalılar 13:1 ve Otorite
Bir insanın, kendisinden daha üstün otoriteye sahip başka bir insana saygı göstermesi ve önünde eğilmesi Tanrı tarafından yasaklanmamış ve aksine kabul edilmiştir. Romalılar 13:1'de, otorite ve makam sahibi kişilerin bu konumlarda olmalarının Tanrı'nın kararıyla gerçekleştiği belirtilir. Tanrı'nın bu kişileri atadığı ve onların bu makamlara Tanrı'nın izniyle yerleştirildiği ifade edilir.

Bu nedenle, bu kişilere karşı çıkmak, aynı zamanda Tanrı'nın otoritesine ve kararına karşı çıkmak anlamına gelir. Bu bağlamda, Kornelyus'un Petrus'a eğilmesi, yanlış anlaşılmaması gereken bir saygı ifadesidir ve Tanrı'ya tapınma anlamı taşımamaktadır.

Tanrı'nın Meleği ve Yuhanna Örneği

Teslis savunucularının sıkça başvurduğu bir diğer örnek, Vahiy 22:8-9'daki Yuhanna ile Tanrı'nın meleği arasındaki karşılaşmadır:

"Bunları işiten ve gören ben Yuhanna'yım. İşitip gördüğümde bunları bana gösteren meleğe tapınmak için (Grekçesi proskyneo, çevirisi eğilmek, saygı sunmak üzere) yere kapandım. Ama o bana, 'Sakın yapma!' dedi, 'Ben senin, peygamber kardeşlerin ve bu kitabın sözlerine uyanlar gibi bir Tanrı kuluyum. Tanrı'ya tap/eğil (proskyneo)!'"

Meleğin Yanıtına Dikkat
Burada melek, Yuhanna'nın ona eğilmesine engel olmuş ve "Tanrı'ya tap/eğil" demiştir. Teslis savunucuları, bu ayeti öne sürerek proskyneo kelimesinin Tanrı'ya tapınma anlamında kullanıldığına dair bir örnek sunduklarını iddia ederler. Ancak, bu argüman dikkatlice incelendiğinde hatalı olduğu anlaşılır.

Eğer proskyneo kelimesi yalnızca tapınma anlamında olsaydı, melek net bir şekilde şöyle demeliydi:

"Yalnız Tanrı'ya tap/eğil (proskyneo)!"

Oysa metin böyle bir mutlak ifadeye yer vermemektedir.

Eski Ahit Bağlamında Proskyneo
Bu kelimenin anlamını doğru kavrayabilmek için Eski Ahit'in Grekçe çevirisi olan Septuagint'teki kullanımlarına bakmak gerekir. Eğer proskyneo sadece Tanrı'ya tapınma anlamında kullanılıyorsa, şu durumların da Tanrı'ya tapınma olarak kabul edilmesi gerekir:

• Lut'un iki meleğe eğilmesi (Yaratılış 19:1)
• İbrahim'in Hititlere eğilmesi (Yaratılış 23:7)
• Avigayil'in Davut'a eğilmesi (1. Samuel 25:23-24)

Bu örneklerde proskyneo, kişiler ya da melekler gibi otorite veya statü açısından üstün olanlara karşı saygı göstermek anlamında kullanılmıştır. Ancak bu eylem, Tanrı'ya tapınmayı (latreuo) ifade etmez.

İbrahim ve Hititler Örneği
Yaratılış 23:7'de, İbrahim'in Hititlere eğilerek (proskyneo) onlara "efendilerim" dediğini görüyoruz. Burada İbrahim, Hititlerin kendisinden üstün bir otoriteye sahip olduğunu kabul ederek bir saygı gösterisinde bulunmuştur. Bu durum, tapınma anlamına gelmez.

7. Yahudiler Mesih'e Tapındı Mı?

Vahiy 3:8-9'da şöyle deniyor:

"Yaptıklarını biliyorum. İşte önüne kimsenin kapayamayacağı açık bir kapı koydum. Gücünün az olduğunu biliyorum; yine de sözüme uydun, adımı yadsımadın. Bak, Şeytan'ın havrasından olanları, Yahudi olmadıkları halde Yahudi olduklarını ileri süren yalancıları öyle edeceğim ki, gelip ayaklarına kapanacak (proskyneo), benim seni sevdiğimi anlayacaklar."

Burada, bir grup insanın başka bir grup insanın ayaklarına kapanacağı belirtiliyor. Teslis savunucularının bu ayeti, kullanılan proskyneo kelimesinin Tanrı'ya tapınma anlamında kullanıldığına dair bir örnek olarak sunduklarını görürüz. Ancak burada proskyneo kelimesinin tapınma değil, saygı gösterme anlamında kullanıldığı açıktır. Çünkü bu insanlar, Mesih'in otoritesini kabul edecek ve bu eylem, tapınma değil, Tanrı tarafından verilmiş olan otoritenin kabulüdür.

Vahiy 22:8-9'daki Proskyneo ve Vahiy 3:9'daki Çeviri Farkı

Vahiy 22:8-9'da kullanılan proskyneo kelimesi, doğru çeviride "tapınma" anlamına gelirken, Vahiy 3:9'da aynı kelime, "ayaklarına kapanmak" olarak çevrilmiştir. Teslis savunucuları, bu çelişkili çeviriyi, kelimenin her durumda aynı anlama gelmediği gerçeğini göz ardı ederek kullanmaya çalışmaktadırlar. Ancak burada dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta, proskyneo kelimesinin bağlama göre farklı anlamlar taşıyabilmesidir.

Kutsal Yazılarda Proskyneo ve Saygı Gösterme

Kutsal Yazılar'da, proskyneo kelimesi genellikle bir kişinin otoritesine saygı göstermek amacıyla kullanılır, özellikle de o kişi Tanrı veya Tanrı tarafından atanmış bir otorite ise. Vahiy 3:9'daki anlamda da bu kelime, tapınma değil, saygı gösterme anlamındadır. Bu tür saygı, Tanrı'nın insanlara atadığı otoriteleri kabul etmekle ilgilidir.

Tanrı ve Mesih'in Otoritesi

Yeni Ahit'te, insanların Tanrı'nın Oğlu, İsa Mesih'e saygı göstermesi, yani önünde eğilmesi, normaldir ve bu saygı gösterisi tapınmadan farklıdır. İsa Mesih, Tanrı tarafından atanan bir Kral'dır ve ona tapınmak yerine, saygı göstermek, Tanrı tarafından atanan otoritesini kabul etmek anlamına gelir. Kutsal Kitap, Mesih'in dirilişi ve Tanrı'nın ona verdiği tüm otoriteyi, makamı vurgular. Örneğin, Matta 28:18'de İsa, "Bana gökte ve yerde bütün yetki verilmiştir" der. Bu yetki, insanların ona saygı göstermelerini gerektirir, ancak tapınmayı değil.

Sonuç

Teslis savunucularının savlarını ele alırken, proskyneo kelimesinin her durumda tapınma anlamına gelmediği açıkça ortadadır. Kutsal Kitap'ta insanlar, Tanrı'dan başka otoriteler önünde saygı gösterirler, ancak bu saygı tapınma ile karıştırılmamalıdır. Mesih'e eğilmek, onun Tanrı tarafından verilen otoritesine saygı gösterilmesidir, tapınma değil. Bu nedenle, Teslis savunucularının bu konuda ileri sürdükleri argümanlar tutarsız ve çelişkilidir.